धर्मग्रन्थहरूमा भगवान शिवको बारेमा धेरै रोचक र महत्त्वपूर्ण कथाहरू रहेका छन्, जसले उनले विभिन्न अवस्थामा कस्तो भूमिका खेलेको छ भन्ने कुरा देखाउँछ। यी कथाहरूमा, भगवान शिवले विभिन्न व्यक्तिहरूसँग श्रापको रूपमा रहेका केही महत्वपूर्ण घटनाहरूमा सहभागी भएका छन्। यहाँ पौराणिक कालका १० श्रापहरूको बारेमा चर्चा गरौं जसले भगवान शिवलाई र अन्य प्रमुख पात्रहरूलाई प्रभावित गरेका छन्।
प्रथम श्रापको रूपमा, एक कथा अनुसार भगवान शिवले आफ्ना भक्त माली र समुालीको बचाउनको लागि आफ्ना छोरा गिरीको टाउको काट्नुपरेको थियो। नारद जी भगवान शिवसँग प्रश्न गर्दै भने, “तपाईंले किन यो कष्ट भोग्नुपर्यो?” भगवान शिवले उत्तर दिए कि एक समय माली र समुालीमा झगड़ा भयो र भगवान शिवले मालीलाई बचाउने प्रयास गर्दा समुालीको चेष्टामा उनका छोरा गिरीको मृत्यु भयो। यस घटनाबाट कश्यप ऋषिले भगवान शिवलाई श्राप दिएका थिए।
दोस्रो श्राप भनेको नन्दी र रावणको बीचको हो। नन्दी, भगवान शिवको प्रिय वाहन, रावणले उनका स्वरूपको मजाक उडाएपछि रावणलाई श्राप दिए। नन्दीले भने, “तपाईंलाई मेरो स्वरूपको मजाक उडाएकोको फल पाउनेछौं, तपाईं एक बाँदरको रूपमा जन्म्नुहुनेछ।” यस श्रापले रावणलाई भगवान रामसँग पराजित गरिदिएको थियो।
तेस्रो श्राप भनेको राजा दशलक्ष्य र श्रविकुमारको घटनासँग सम्बन्धित छ। राजा दशलक्ष्यले एक ब्राह्मणको छोरा श्रविकुमारलाई अनायास मारेका थिए र यसैले श्रविकुमारका आमाबाबुले उनलाई श्राप दिए। उनीहरूले भने, “तपाईंको छोरा जस्तै तपाईं पनि मृत्युको शिकार हुनुहुनेछ।” यस श्रापले राजा दशलक्ष्यलाई आफ्नो जीवनको अन्त्यमा निकै दुःख भोग्नुपर्यो।
चौथो श्रापमा राजा दक्ष र चन्द्रमा बीचको कथा छ। चन्द्रमा, जसले राजा दक्षका २७ छोरीहरूसँग विवाह गरेका थिए, एक दिन दक्षको छोरी रोहिणीप्रति आफ्नो मोहमा परेका थिए। राजा दक्षले चन्द्रमा प्रति क्रोधित भएर उनलाई श्राप दिए, “तिमी क्षयरोगको शिकार हुनेछौं।” यस श्रापले चन्द्रमा आफ्नो प्रकाशमा कमी आएको देख्नुपर्यो।
पाँचौं श्राप भनेको गान्धारी र भगवान कृष्णको बीचको हो। गान्धारी, जसले भगवान कृष्णलाई भनिन्, “तिम्रा वंशको विनाश हुनेछ, जस्तो मेरो वंशको विनाश भयो।” यस श्रापले यादवहरूको वंशलाई नष्ट गरिदियो।
छैटौं श्राप भनेको अित्थामा र भगवान कृष्णको बीचमा छ। अित्थामाले भगवान कृष्णको अनुशासन उल्लंघन गर्दा श्राप भोग्नुपर्यो। भगवान कृष्णले उनलाई भने, “तिमी संसारको अन्त्यसम्म भटकिरहनेछौं।” यसले उनलाई चिरकालीन यातनामा पुर्यायो।
सातौं श्रापको रूपमा, परशुराम र कर्णको बीचमा भएको श्राप छ। परशुरामले कर्णलाई श्राप दिए कि उनले आफूलाई भगवानको ज्ञानमा सबभन्दा ठूलो मान्न सक्दैनन् र यसले कर्णको पराजयमा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्यो।
आठौं श्राप भनेको दुर्योधन र कृष्णको बीचमा छ। दुर्योधनले भगवान कृष्णको अपमान गरेपछि श्राप भोग्नुपर्यो। कृष्णले भने, “तिम्रो कर्म तिमीलाई दण्ड दिनेछ।”
नवौं श्रापमा भृगु ऋषि र भगवान विष्णुको बीचको कथा छ। भृगु ऋषिले भगवान विष्णुलाई श्राप दिए कि उनले पृथ्वीमा नै थलिएका भगवान विष्णुको सम्मान नगर्नेछन्। यसले भगवान विष्णुको भावनामा गहिरो असर पारेको थियो।
अन्तिम श्राप भनेको भगवान शिव र सतीको बीचमा छ। सतीले एक बार भगवान शिवलाई श्राप दिए कि उनले सतीको भक्तिभावको कदर नगर्नेछन्। यसले शिवको जीवनमा एक गहिरो परिवर्तन ल्यायो।
यी श्रापहरू पौराणिक कथा र धर्मग्रन्थहरूमा रहेका छन्, जसले भगवान शिव र अन्य प्रमुख पात्रहरूको जीवनमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाएका छन्। यी कथाहरूले न केवल धार्मिक मान्यताहरूलाई प्रतिबिम्बित गर्छन्, तर जीवनका विभिन्न पक्षहरूको बारेमा गहिरो सोच्न पनि प्रेरित गर्छन्।
